Atmosfer basıncı, Atmosfer birçok gazın bir araya gelmesiyle oluşur. Bu gazların her birinin kendine has ağırlıkları vardır ve bu ağırlıklar cisimler üzerinde bir kuvvet yaratır bu kuvvete atmosfer basıncı denir.
Atmosfer basıncı türleri
- Alçak hava basıncı; Bir günde birçok hava olayı yaşanır.
Bir anda yağmur yağarken, dolu başlar ya da kar yağışı olabilir. Havanın sürekli değişmesine neden olur. Bitki örtüsünün çok olduğu yerlerde görülür.
- Yüksek hava basıncı; Hava soğuk olmaz, güneşli ve açık hava demektir, yağışlar oldukça azdır dolayısıyla bitki örtüsü de buna bağlı olarak azdır.
- Normal hava basıncı; 45 derecede, deniz seviyesinde 15 santigrat derece sıcaklıkta ölçülen basınçtır.
Atmosfer basıncı basit bir deneyle görülebilir. Suyla tamamen dolu olan bardağın ağzına kâğıt kapatıp ters çevirdiğimizde suyun akmadığını, kâğıdın yere düşmediğini görürüz. Buradan da anlayacağımız gibi bardağın içindeki suyun ağırlığına karşılık dışarıdan ona karşılık gelen bir güç var demektir, bu güç atmosfer basıncıdır. Atmosfer basıncının ölçü birimi barometredir. Basınç ilk kez Toriçelli tarafından ölçülmüştür.
Barometre iki çeşittir
- Civalı barometre
- Madeni barometre
Atmosfer basıncı etkileyen faktörler
Sıcaklık: Hava ısındıkça genleşme özelliğine sahiptir. Hafifleyen hava yükselmeye başlar, böylelikle yeryüzüne yaptığı basınçta azalır.
Havanın soğuk olduğu yerlerde basıncın yüksek olduğu gözlemlenmiştir. Havanın sıcak olduğu yerlerde basınç düşüktür. Sıcaklık artıkça basınç azalır, sıcaklık azaldıkça basınç artmaktadır bu da aralarında ters orantı olduğunu gösterir.
Mevsim: Mevsimlere göre sıcaklık değiştiği için atmosfer basıncı da buna bağlı olarak değişir.
Yükseklik: Yükseklik ile basınç arasında da sıcaklıkta olduğu gibi ters orantı vardır. Yüksek yerlerde gaz miktarında azalma olduğu için basınç düşüktür.
Yer çekimi: Yer çekimi sayesinde dünya üzerinde bulunan her şey havalanmaz, bu durum hava içinde geçerlidir. Havanında yer çekimi sayesinde ağırlığı, yeryüzüne uyguladığı basıncı olacaktır. Atmosfer basıncı ile çekim arasında doğru orantı bulunur. Yer çekiminin arttığı yerlerde basınç artar. Basınç Ekvatorda azdır, kutuplarda daha fazladır.
Dinamik etkenler: Dünyanın günlük hareketleriyle atmosfer basıncı değişir. Hava kütlelerinin aşağılarda yığılması veya yükselip seyrekleşmesi ile ortaya çıkar.
Rüzgârlar: Atmosfer basıcının değiştiren diğer bir etken de rüzgârlardır. Rüzgârlar hava sıcaklığını değiştirdiği için basınç unsuru ise sıcaklıkla ters orantılı olduğundan dolayı basınç üzerinde etkilidir.
